Skip to content

Te Wānanga

Ki roto i te hinengaro o te mokopuna ko tana taha whatumanawa. Koinei ōna kare ā-roto e pupū ana ki tōna whatumanawa. Ko te wāhanga tauriterite o te hinengaro mokopuna, ko tana whakataurite i a ia. Mehemea ka manaaki i te whakaaro, ka hāngai te whakaaro, puapua ana te whakaaro, koia tēnei te tauriteritetanga o te hinengaro. E kore nei e noho tītaha noa. Ko te tuatahitanga o te roro ko te “Pihi kau ake te whakaaro, hauhake tonu iho” Tirohia ngā whakamārama o tēnei whakataukī a Tā Wharehuia Milroy ki Te Tūāpapa o Te Whāriki – Te Tauira Whāriki.

E whai ake nei ngā wehewehenga o te roro. Tuatahi, ko te wehenga taha mauī me te taha matau. Kei te taha mauī te akoranga mō te pāngarau, te mahara ki ngā ingoa, ki ngā wā, ki ngā kitenga, ki te reo e taea ai e te tangata te kōrero, te pānui me te tuhi. I te taha matau ka tipu ngā akoranga whakahihiko, whakaharahara. Ko te ako i ngā mahi puoro, ngā mahi toi, ngā moemoeā, ngā wawata, ngā kitenga hōhonutanga, me ngā tūmanako.

Tuarua, ko ngā wehenga mai i te kakī ki te tihi o te māhunga. Ko te wāhanga e tata atu ana ki te kakī, he hokinga ki te tīmatatanga o te ao e hiko ai te whakaaro, te tuatahitanga o te roro. Ko te wāhanga kei runga tata ake ko te roro iti, te wāhanga tauriterite e tū tika ai te tangata. Ko te wehenga kei runga ake e puta ai te aroha me te atawhai o te kōkā, ko te wāhanga whatumanawa. Ko te wāhanga o runga rawa atu, te wāhi e puāwai ai ngā akoranga hou. Kei te tangata anake tēnei.

Te roro kei te tangata anake
Taha matau Taha mauī

Te wāhanga whatumanawa
Te wāhanga tauriterite
Te tuatahitanga o te roro

He mea tango mai i te Pinepine te Kura. Te Tāhuhu o te Mātauranga 2000.